Woensdag, Maart 02, 2005

Oresteia

Die Grieke het vir ons baie dinge nagelaat - een ding wat my elke keer opval is die groot ironie: hoedat ons leef deur die oomblik wat ons noodlot bepaal sonder om dit ooit raak te sien.

Byvoorbeeld.

Agamemnon en sy broer Menelaus bring die Grieke bymekaar om 'n oorlog teen die arme stad Troje te voer en Menelaus se vrou "Helena van Troje" terug te bring.

In daai jare was soldate vervoer in galleie wat geroei is met spane vir elke meter se vordering: 'n ontsettende moeilike en risky storie om een boot veilig te manoeuver vir enige lang afstand, nevermind 'n weermag van 'n duisend skepe.

Eintlik is daar maar net een manier hoe so iets ooit kan werk: met die hulp van 'n sterk en aanhoudende wind agter die seile.

Die twee broers kies dus die hawe van Aulis as die wegtrekpunt omdat dit (soos Kaapstad en PE) 'n reputasie vir wind het.

Behalwe, Agamemnon beledig die godin van die natuur (Artemis) en as straf bring sy 'n totale windstilte oor Aulis. Daar sit die Grieke met hul duisend skepe all-dressed-up-and-nowhere-to-go.

Uiteindelik kom woord dat Artemis 'n bloedoffer uit Agamemnon se familie soek voordat sy die wind sal verskaf, en na 'n wroeging besluit hy om toe te gee. Hy laat sy oudste dogter kom - op die oog af vir haar troue - maar die oomblik wanneer hy haar "weggee" trek hy 'n mes uit en sny haar keel af, as offer vir Artemis.

Daardie oomblik is die oomblik wat Agamemnon se lot bepaal.

Maar wat gebeur nou? Die wind steek op, die Grieke storm na hul bote en die groot reis begin. Die twaalf-jaar lange oorlog met Troje sleep verby en uiteindelik is Agamemnon triomfantlik. Troje word afgebrand, Paris (Helen se vryer) word vermoor, Helen kom saam met die Grieke terug.

Die Griekse nasie is gevorm, die wereld geskiedenis begin, die digters sing, maar dit is alles onbelangrik - die hele Trojaanse Oorlog is irrelevant.

Agamemnon het lankal vir Iphigenia (sy dogter) vergeet - derduisende onskuldige mense het immers gesterf - maar Clytemnestra, sy vrou, het hom dit nooit vergewe nie.

Elke dag van die twaalf jaar het sy gewag en op dieselfde dag van sy triomfantlike terugkeer steek sy hom dood (30 keer) nadat sy 'n "Royal Robe" vir hom aantrek wat in werklikheid 'n straightjacket is.

Die oudste dramaturg wat ons ken - Aeschylus - het 'n trilogie dramas hieroor geskryf.

Die eerste drama se naam is "Agamemnon" - dis die storie wat ek nou net vertel het.

Die tweede drama se naam is "Choephori". In Engels sê hulle "The Libation Bearers". 'n "Libation" is 'n drankie wat vir die Gode gemeng en dan as offer oor 'n graf of in 'n tempel gestrooi word. Die Afrikaanse woord daarvoor is "plengoffer", maar ek sterf voor ek dit gebruik.

Ek noem dit "Die Kransdraers".

"Agamemnon" en "Die Kransdraers" is my gunsteling twee dramas. (en Shakespeare se "Henry IV")

Die Kransdraers speel af rondom Agamemnon se graf en wys die motiewe van die verskillende mense wat offers bring.

Clytemnestra bring haar offers om die gees v Agamemnon te paai en die geskiedenis te begrawe.

Orestes (hulle verbanne seun) bring sy offers om sy pa se krag te kry vir wraak op sy ma.

Rondom daardie graf sien ons die hele wereld van wraak en haat en die sondes van die vaders wat oorgedra word op die kinders.

Die onbreekbare siklus: "The living wails to the dead", soos Clytemnestra sê, wat tot vandag toe aangaan.

Hoendervleis stuff.

En dan (net vir die rekord) Die derde drama is die "Eumenides" - "The Kindly Ones".

Ek haat dit. Vir my voel dit soos om 'n ballon te prik nadat jy dit vir vyf uur lank opgeblaas het.

Dit gaan oor die "Twelve Furies" wat Orestes jaag namens Clytemnestra se spook en uiteindelik tot 'n vergelyk kom met hom en sy cronies (Athene en Apollo) en dan verander in die "Kindly Ones"

Daars is nog so 'n ironie is in die storie v Jason en Medea, maar dis 'n ander dag se saak.

Geen opmerkings nie :

Plaas 'n opmerking