Donderdag, November 22, 2012

10 Bob Dylan liedjies

1. Barbara Allen

Hulle sê dat die folk song "Barbara Allen" die mees verspreide en mees gesingde folk song in Engels is.

Die tradisionele situasie is 'n sterwende man wat vra dat die meisie wat hy altyd liefgehad het hom besoek.

Maar al wat sy kan uitkry is

Young man, I think you're dying.

In Dylan se weergawe sê sy ook

"Don't you remember not long ago, 
The day down in the tavern? 
You toasted all the ladies there, 
But you slighted Barb'ry Allen."

Hy antwoord

"Oh yes, oh yes, I remember well
That day down in the tavern. 
I toasted all the ladies there, 
But I gave my heart to Barb'ry Allen."

Hy sterf, en kort na hom sterf sy ook

They buried him in the old churchyard, 
They buried her beside him, 
And from his heart grew a red, red rose, 
And from her heart a briar.


They grew, they grew so awful high
Till they could grow no higher, 
An' 'twas there they tied a lover's knot, 
The red rose and the briar.


2. Isis

Dis 'n lang storie-liedjie van 'n man wat skei van sy vrou kort nadat hulle getroud is. (Sy is die Isis van die titel).

Daarna swerf hy rond en ontmoet 'n vreemdeling wat vir hom vertel van 'n buried treasure in 'n verre land. Die twee onderneem 'n reis saam opsoek na hul skat en kom uiteindelik daarby uit.

Dan gebeur twee goed - terwyl hulle grawe sterf sy vriend (when he died I hoped it wasn't contagious) en die skatkis is leeg.

En dan 'n epiphany: hy besef dat die storie van 'n buried treasure net 'n rede was vir samesyn, vir menslike kontak - ons skep illusies van hoop net om mense te oortuig om by ons te bly.

I saw my companion was just being friendly

Wat 'n understatement.

Aan die einde gaan Bob terug na sy Isis, en sy sê "You look different", en hy antwoord, "I am".


3. Who killed Davey Moore?

Enige mens wat 'n duisend songs skryf gaan uiteindelik iets oor alles hê. Dylan het heelwat songs oor verregaande moorde geskryf, veral aan die begin.

The Lonely Death of Hattie Carroll gaan oor 'n swart hotelskoonmaker in Baltimore wat in 1963 gesterf het nadat sy deur 'n dronk gas met 'n kierie aangerand is. Haar aanvaller het 6 maande tronkstraf gekry.

A Pawn In Their Game gaan oor die sluipmoord van Medgar Evars.

In dieselfde jaar, 1963, het die wereld veergewig bokskampioen - Davey Moore - gesterf in 'n geveg met die Kubaan Sugar Ramos.

Dylan het hierdie song geskryf en baie keer gesing (dis een van sy beste lewendige opnames) maar nooit op 'n album vrygestel nie. Dis het eers in 2004 op die bootleg reeks verskyn.

Die song is gebaseer op Who killed Cock Robin? - elke strofe herhaal die vraag - Who Killed Day Moore? Why, and what's the reason for it?

en dan verontwaardigde antwoorde

Not I, said the referee... (en sy verduideliking)
Not us, said the angry crowd... 
Not me, said his manager...
Not me, said the gambling man...
Not me, said the boxing writer...
Not me, said the man who's fists laid him low...

you can't blame me at all...


4. When I Paint My Masterpiece

Baie eenvoudige song, met die strekking - alles is 'n gesukkel en geswoeg,

but someday everything is going to be cool as a rhapsody 
when I paint my masterpiece

Dit was 'n Grateful Dead en The Band gunsteling, vir jare.

Daai "eendag" droom.




5. Red River Shore

'n Pragtige, stadige ballade oor 'n mystical mooi meisie in 'n verre land

Well, I sat by her side and for a while I tried
To make that girl my wife
She gave me her best advice - she said
"Go home and lead a quiet life."

Aan die einde van sy lewe keer hy terug na die red river shore, waar hulle twee gesit het

Went back to straighten it out
Everybody that I talked to that had seen us there
Said they didn't know who I was talking about?


6. Up To Me

Die album "Blood on the Tracks" het 'n ongoddelike reputasie is een van die grootste creations in die geskiedenis van musiek.

En tog - ongelooflik, soos so dikwels met Dylan - is die beste song daaruit teruggehou en nie op die album vrygestel nie.

Die song "Up to me" gaan oor emosionele braafheid - dit is 'n unieke song, ek het nog nooit sulke lirieke teegekom nie. Dit is 'n wonderlike inspirasie, waarskynlik een van my beste songs van alle tye.

Die gewone verhoudings-wroegings-en-nabetragtings, en dan die refrein

Someone's going to have to show their hand
I guess it's going to be up to me...


Somebody's got to cry some tears
I guess it must be up to me

en as 'n bonus, die liriek

In fourteen months I've only smiled once
And I didn't do it consciously...


7. Delia

Dylan het 'n paar albums gedoen wat net uit ou folk songs bestaan. In hierdie albums is hy a true believer. Hy is duidelik gebore en getooi in folk - dis is sy een ware godsdiens.

Daar is geen geen sinisme, niks van die snedige nare Dylan van sy glorie dae nie. You just kinda wasted my precious time, But don't think twice it's alright. Positively 4th streetdaai soort ding, wat rampant was in sy "first fame" dae.

In die folk songs kry Dylan dit reg om 'n intense patos te gee aan elke situasie. I'm ok, You're ok - wat jy ook al gedoen het. Mens kan feitlik enige van hierdie songs kies, hulle is almal van eenstaande, skitterende gehalte.

"Delia" is 'n man wat sy vrou vermoor het. Hy dink terug oor alles, met die refrein

all the friends I ever had are gone...


8. When He Returns

Dylan was 'n hergebore Christen aan die einde van die 70s en vroee 80s. In hierdie tyd was hy nogal hard-core en het Tolstoy-style, geweier om enige song te sing "wat nie deur God aan hom gegee is nie" - tot die woede van sy enorme groep fans.

Later was hy seker bietjie skaam hieroor, maar gelukkig het God vir hom 'n paar songs gegee wat net so goed is as enige iets anders wat hy ooit gedoen het.

"When He Returns" is 'n ortodokse Gospel song - dit gaan oor Christus se terugkeer en hoe min alles nou saakmaak.

Of every earthly plan that be known to man
He is unconcerned
He's got plans of his own to set up his throne
When he returns

Dis omtrent die enigste song in sy repertoire (wat ek nou aan kan dink) wat geen kitaar - elektries of akoesties - het nie, geen percussion, geen mondfluitjie.

Net sy passievolle stem, en 'n klavier.


9. Absolutely Sweet Marie

'n Up-tempo, nonsens riff - vir baie jare oordonder deur al die groot songs uit die vroee Dylan jare.

Led Zeppelin het nooit "Custard Pie" lewendig gespeel nie. Dylan het 30 jaar gewag voordat hy Absolutely Sweet Marie lewendig begin doen het.

Maar dis onweerstaanbaar, die beat en die humor

Now, I been in jail when all my mail showed
That a man can't give his address out to bad company
And now I stand here lookin' at your yellow railroad
...
Wond'ring where you are tonight, sweet Marie ?


10. Every Grain of Sand

Ek dagdroom baie oor die grootste song van alle tye. Die jurie sit nog, maar hierdie song is voor in die koor.

Dis ook uit Dylan se Christen dae.

Dis 'n perfekte, stadige ballade en kragtige, wonderlike lirieke.

Die mondfluitjie daarop is die beste wat Dylan ooit gedoen het, dit smelt letteklik jou hart. Dis duidelik 'n ongelooflike, ge-inspireerde song - eenmaal in 'n leeftyd - selfs vir Dylan.

 In the time of my confession, in the hour of my deepest need
 When the pool of tears beneath my feet flood every newborn seed
 There’s a dyin’ voice within me reaching out somewhere
 Toiling in the danger and in the morals of despair

 Don’t have the inclination to look back on any mistake
 Like Cain, I now behold this chain of events that I must break
 In the fury of the moment I can see the Master’s hand
 In every leaf that trembles, in every grain of sand

 Oh, the flowers of indulgence and the weeds of yesteryear
 Like criminals, they have choked the breath of conscience and good cheer
 The sun beat down upon the steps of time to light the way
 To ease the pain of idleness and the memory of decay

 I gaze into the doorway of temptation’s angry flame
 And every time I pass that way I always hear my name
 Then onward in my journey I come to understand
 That every hair is numbered like every grain of sand

 I have gone from rags to riches in the sorrow of the night
 In the violence of a summer’s dream, in the chill of a wintry light
 In the bitter dance of loneliness fading into space
 In the broken mirror of innocence on each forgotten face

 I hear the ancient footsteps like the motion of the sea
 Sometimes I turn, there’s someone there, other times it’s only me
 I am hanging in the balance of the reality of man

 Like every sparrow falling, like every grain of sand



22 Nov 2012

Saterdag, November 17, 2012

Periandros van Korinthe


Ek kom uit die laaste geslag wie se verbeelding gevorm is - nie deur boeke, nie deur flieks of televisie of die internet nie - maar deur die radio. Vir my het alles begin met die Afrikaanse diens se radioteater van jare terug. Die Rebellie van Lafras Verwey, Pendoring Eiendoms Beperk, Ontmoeting by Dwaaldrif en baie ander.

Periandros van Korinthe was 'n drama, en soos meeste Afrikaanse dramas is dit vir die radio verwerk. Dit was my ouer suster se voorgeskrewe boek op skool en die aand toe dit op die radio kom moes ons almal klaarmaak en stilbly of opsystaan. Ek was nog 'n tjokkertjie maar was nuuskierig oor waaroor al die fuss was.

"Jy kan bly Gert maar jy moet TJOEPSTIL sit", het sy gesê.

Nou ja, daar het ek tjoepstil gesit en gewag, asof ek ingelaat gaan word in een van die groot geheimenisse van die wereld.

En in 'n sekere opsig WAS ek daardie aand ingelei in 'n lewenslange verwondering.

Klein Gert kon weinig sin maak van die politieke intrige in Periandros se koningkryk. Basies, sover ek kon verstaan het al sy pogings om sy koningkrykie te verbeter en te "suiwer" net gelei tot vervreemding van al sy vriende en familie. Soos die Hollies se song King-Midas-In-Reverse.

Hy bied uiteindelik aan om te abdikeer en sy koningkryk vir sy vervreemde, verbande seun Lukophroon te gee en in ruil daarvoor Lukophroon se kleiner koningkrykie (Corcyra) oor te neem. Maar die Corcyraane vermoor Lukophroon om te keer dat dit ooit kan gebeur.

Wat regtig my verbeelding gegryp het, was die grand finale - 'n laaste moord wat Periandros sorgvuldig beplan.

Hy vra die weermag kaptein

ja, ek het nogal baie vyande in die gewes,
daarom, stuur drie sluipmoordenaars, en los van hulle, later ses

vir die eerste moordenaars sê hy

daar is iemand in Korinthe wat my pla, 
'n mens wat ek glad nie meer kan verdra

en verduidelik waar hulle hom moet voorlê - 'n ou man wat sal loop met 'n fakkel langs die see om middernag - en waar om hom te begrawe.

Vir die volgende ses moordenaars verduidelik hy waar om die eerste drie moordenaars voor te lê, oppad terug van hulle moord, hoe om hulle te vermoor en die sein om te gee wanneer die daad gedoen is: lui die visklok.

En dan roep hy die kaptein terug.

Vannag, wanneer die visklok lui, 
moet jy vyftien blitssoldate dadelik bedui
om met die bergpad aan te jaag totdat hulle miskien 
die ses sluipmoordenaars by die bergknoetsie sien
slaan dood die kraaie wat hul geld ontvang vir moor
begrawe hulle langs die pad en laat geen spoor.

Dan, wanneer hy alleen is trek Periandros sy mantel aan

Want so 'n nag is koud
veral as jy moet buite loop en jy word oud.

Hy steek 'n fakkel aan

Toe nou liggie, jy moet brand
'n ou man nog 'n entjie oor 'n groot en donker land
lei na die see... die see wat ewig en sonder rus
sal breek en breek en reinig aan die klipperige kus.

Saterdag, November 10, 2012

Back in America


Hier is iets na aanleiding van die Amerikaanse verkiesing.

Chevy Chase se 1985 fliek National Lampoons European Vacation is van voor tot agter in Europa verfilm.

Dis deel van die "National Lampoon's Vacation" reeks. Die Griswolds wen 'n Europese vakansie op 'n game show en gaan deur al hul mis-avonture deur Engeland, Frankryk, Italie en Duitsland.

En dan, oor die eindtitels, wanneer hulle terugvlieg huistoe, bevat dit - ironies genoeg - waarskynlik die beste huldeblyk aan Amerika wat ek nog gesien het.

Kyk self.


Vrydag, November 09, 2012

die rebellie van lafras verwey

Daar is 'n ou Russiese legende van 'n staatsamptenaar wat een spesifieke soldaat op 'n lys van bevorderings deur die Tsar nie kan opspoor nie. Die Tsar moes 'n spelfout gemaak het, maar eerder as stry open die amptenaar 'n dossier in die soldaat se naam: Luitenant Kije.

In die jare wat kom, wanneer die Tsar navraag doen, skep een na die ander amptenaar nog ' n episode in Luitenant Kije se lewe en hy kry verskeie verdere avonture en bevorderings.

Wanneer die Tsar uiteindelik vir Kije oorplaas na sy persoonlike staf en vra om hom te ontmoet, rapporteer hulle (met spyt) dat Kije op die veldslag gesterf het, en hy kry 'n groot staatsbegrafnis.

[In die Clinton era was daar 'n Hollywood weergawe van die storie - die Dustin Hoffman movie Wag the Dog]

In 1970 het Chris Barnard 'n radio hoorspel vir die SAUK geskryf oor 'n armsalige staatsamptenaar - Lafras Verwey - wat, terwyl hy fietsry werk toe, 'n simfonie in sy kop komponeer.

Die musiek in sy kop, wat deur die radio gevloei het, was Prokofiev se Luitenant Kije suite. Veral die Luitenant Kije troumars, 'n eenvoudige fluit-deuntjie, word dwarsdeur die storie as temalied gebruik, met wonderlike effek.

Lafras is 'n hopelose dromer en verloorder - hy word genadeloos gespot by die werk en sluit uiteindelik aan by 'n groep ondergrondse rebelle, vir wie hy plofstof en wapens smokkel vir 'n rewolusie wat kom..

die rebellie van lafras verwey is 'n baie spesiale boek in my lewe. Ek het dit geluister oor die radio as kind en dit het 'n ongelooflike impak op my gehad. Lafras insuleer hom teen die wereld se wreedheid met sy simfonie, sy musiek en sy droom van die beter wereld wat kom, na die rewolusie.

Later, as koshuiskind ver van die huis af, het my gedagtes teruggegaan daarna en dit was die eerste boek in my lewe wat ek gaan koop het.

Nog later, toe ek n klerk in Pretoria se akteskantoor was in die laat 80s/90s het ek presies soos Lafras gevoel.

Lafras ontmoet vir Petra - 'n reeds swanger meisie - en in die klimaks van die storie neem hy haar na die hospitaal, op sy fiets, vir haar bevalling.

Wanneer hy terugkom by die huis wag die polisie, en 'n siege volg waar hy homself toesluit in sy kamer en weier om oor te gee.

In die radio drama - terwyl hierdie siege aan die gang is - hoor ons Lafras en Petra praat, jare later, oor daardie dag, die dag toe die wereld verander het, die dag toe hy uitgehou het teen die polisie tot die laaste oomblik, totdat sy kamerade hom kom red het.

Die dag toe ek besef het dat ek jou liefhet, Petra.

Die polisie bestorm uiteindelik Lafras se woonstel

KONSTABEL - Hy is dood.

SERSANT - Ja.

KONSTABEL - Snaakse klein mannetjie gewees... hoekom moes ons hom kom oplaai?

SERSANT - Hy't verdowingsmiddels gesmokkel. Maar ek glo nie hy't dit geweet nie.

KONSTABEL - Nie?

SERSANT - Nee. Ek glo nie hy't dit geweet nie.

KONSTABEL - Hy't gehuil, die arme drommel. Kan sersant sien?

SERSANT - Ek sien, gaan sê vir die ander die oorlog is verby.

Sondag, November 04, 2012

Henry IV

"O Harry, thou hast robbed me of my youth"

Die dood van Hotspur in Orson Welles se weergawe,
Chimes at Midnight.
Gou: wie het die grootste roman van alle tye geskryf? Tolstoy, Dostoyevsky, Balzac, Stendhal of James Joyce?

Nie een nie.

Die grootste roman was reeds geskryf lank voordat enige van hulle gebore was, deur William Shakespeare.

Die play wat vandag Henry IV, Part I genoem word was Shakespeare se grootste box-office sukses in sy eie leeftyd.

Sy sequel: Henry IV, Part II was 'n downer - dit het dieselfde wonderlike, ryk tapyt voortborduur, maar was baie donkerder - nader-aan-die-einde - en met 'n dodelike steek in die angel in die laaste toneel wat gehore spraakeloos gelaat het.

Die sentrale karakter in hierdie dramas is 'n obese, eertydse knight - Sir John Falstaff - wat ingetrek het in 'n hoerhuis genaamd Eastcheap, van waar hy die jong mans-adel van Engeland (insluitende die koning se seun - Prince Hal) die dinge van die wereld leer.

[Die Falstaff karakter was so 'n sukses dat Shakespeare 'n aparte, irrelevante komedie geskryf het om dit verder te melk - die skitterende Merry Wives of Windsor.]

Die Henry IV dramas, tesame, is soos om deur 'n rabbit hole te val na 'n verlore wereld met alles

(soos Polonius vir Hamlet belowe)

tragedy, comedy, history, pastoral,
scene individable and poem unlimited

Shakespeare is hier op die absolute apex van sy talent, beide as digter en dramaturg en besluit om iets te skep met ongekende ambisie - enorm in skaal maar ook intiem en detailed. Grootword, ouderdom. vriendskap, mag en illusies. Hy gee net soveer aandag en patos aan die prostitute as aan die sterwende Koning Henry IV, sonder sy seun.

Neem Falstaff se verhouding met Mistress Quickly (die mama van Eastcheap) 'n vrou wat hy abuse, in person and in purse

FALSTAFF

Setting thy womanhood aside, thou art a beast to say otherwise.

Hostess

Say, what beast, thou knave, thou?

FALSTAFF

What beast! why, an otter.

PRINCE HENRY

An otter, Sir John! Why an otter?

FALSTAFF

Why, she's neither fish nor flesh; a man knows not where to have her.

Hostess

Thou art an unjust man in saying so: thou or any man knows where to have me, thou knave, thou!

Die storie ontvou terselfdertyd in drie werelde
  • Die hof van Henry IV - die koning het, soos altyd, baie geraamtes in sy kas, 'n rebellie wat broei en 'n bitter slegte verhouding met sy seun, wat die hof verwerp het en die gemeenskap van diewe en hoere verkies. Dis Henry IV wat sê uncertain rests the head that wears the crown.
  • Die rebellie teen die koning, waaronder die legendariese, dapper figuur van die jong Harry Hotspur. Die verskil in statuur tussen die slapgat Prince Hal en Hotspur is 'n groot bron van spanning tussen die Prins en die Koning. Die Prins spot aan die begin met sy vriende:  I am not yet of Percy’s mind, the Hotspur of the north, he that kills me some six or seven dozen of Scots at breakfast, washes his hands, and says to his wife “Fie upon this quiet life!"
  • Eastcheap - waar Prins Hal en sy vriend Poins hulle amuseer met die over the top Falstaff. Soos wat Falstaff vir Quickly abuse, so word hy op sy beurt deur die Prins abuse op 'n Don Quixote-agtige manier:  hulle maak asof hulle die ou man se stories van dapperheid en wildheid glo en moedig hom in allerande nonsens aan, net om hom te sien vaal. Falstaff is geen poephol nie, hy verstaan alles.

Doll Tearsheet. 

They say Poins has a good wit.

Falstaff. 

He a good wit! hang him, baboon! His wit's as thick as Tewksbury mustard; there's no more conceit in him than is in mallet.

Doll Tearsheet. 

Why does the Prince love him so, then?

Falstaff. 

Because their legs are both of a bigness, 
... and no bate with telling of discreet stories; and such other
faculties 'a has, that show a weak mind and an able body, for
which the Prince admits him. For the Prince himself is such
another; 

Jeremy Irons en Tom Hiddleston as Henry IV en sy seun

Aan die einde van 1 Henry IV kom oorlog; Falstaff lei 'n groep vrywilligers uit Eastcheap na die oorlog met die ontsterflike woorde 

the better part of valor is discretion...

Die Battle of Shrewsbury - waar die twee Prinse (Hal en Hotspur) mekaar uiteindelik moet face. En soos dit die bitter lot bepaal, is dit die dapper Hotspur, nie die hoererende Prins, wat sterf - met die laaste woorde

O Harry, thou hast robbed me of my youth

Of het dit andersom gebeur?

2 Henry IV begin met die figuur van RUMOUR - 'n monster geverf in tonge, wat praat met die gehoor

Open your ears, for which of you will stop
The vent of hearing when loud Rumor speaks?
I, from the orient to the drooping west,
Making the wind my post-horse, still unfold
The acts commenced on this ball of earth.

Die twee ouer pare leef vir 'n ruk met die valse gerug dat die lot van hulle kinders andersom was - Hotspur leef en Harry is dood - gewone mense vind dit onmoontlik om die teenoorgeselde te glo.

Maar die dood van Hotspur bring 'n fundamentele groei in Hal, hy verander van binne, terwyl jolly ou Falstaff skielik oud word.

In een wonderlike toneel verjaag Falstaff 'n dronk soldaat uit die hoerhuis en word deur die hoere bedank.

Falstaff. 

Sit on my knee. A bragging slave! The rogue fled from me like quick-silver.

Doll Tearsheet. 

I' faith, and thou follow'dst him like a church. Thou 
whoreson little tidy Bartholomew boar-pig, when wilt thou stop
fighting a days and foining a nights, and begin to patch up thine
old body for heaven? 

and begin to patch up thine old body for heaven - ek het hoendervleis gekry toe ek dit die eerste keer hoor.

Falstaff weet: for thee the grave doth gape thrice wide.

Twee ou manne om die vuur
The things we have seen, Sir John
We have heard chimes at midnight, Master Shallow...
Maar een laaste, wonderlike ding gebeur met hom in sy oudag: Koning Henry IV sterf.

En hiermee word sy vriend, Prins Hal, die nuwe koning - Henry V.

The laws of England are at my command, sê Falstaff, en verkoop reeds poste in die nuwe regering aan sy vriende by Eastcheap.

Die laaste toneel is die kroning van Henry V. Falstaff kry dit reg om 'n pad tussen die skare te maak tot by die nuwe koning, sy ou vriend Prins Hal - en skreeu

Falstaff

God save thy Grace, King Hal; my royal Hal!
God save thee, my sweet boy!
My king! my Jove! I speak to thee, my heart!

Henry V. 

I know thee not, old man. 
...
Reply not to me with a fool-born jest; 
Presume not that I am the thing I was, 
For God doth know, so shall the world perceive,
That I have turn'd away my former self; 
So will I those that kept me company.

Prins Hal word die grootste van al Engeland se konings: Henry V - die man wat Frankryk verower.

En Falstaff - een week later - is dood.